Tijdens de uitzending van het NOS Journaal van 18.00 uur op donderdag 24 augustus werd een achtergrondafbeelding getoond die in werkelijkheid niet authentiek was. De afbeelding van koningspinguïns op Antarctica bleek geen historisch archiefbeeld van deze dieren te zijn, maar eerder een gegenereerde afbeelding gecreëerd door kunstmatige intelligentie (AI).
Bij NOS Nieuws wordt altijd uiterst zorgvuldig gecontroleerd welke bronnen worden gebruikt voor nieuwsbeelden. Belangrijke vragen die worden gesteld zijn onder andere: Wat is de herkomst van de afbeelding? Hoe zeker zijn we van de tijd en plaats waarop deze is genomen? Kunnen we manipulatie uitsluiten? In geval van twijfel gaan onze experts aan het werk en voeren ze uitgebreid onderzoek uit, vaak met behulp van open-source technologieën, voordat foto’s of videobeelden worden gepubliceerd.
Dit is van cruciaal belang, aangezien de mogelijkheid tot beeldmanipulatie met de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) aanzienlijk is toegenomen, en dergelijke manipulaties steeds moeilijker te detecteren zijn. In het NOS Journaal worden niet alleen actuele nieuwsbeelden getoond, maar worden ook bij sommige onderwerpen stockfoto’s gebruikt als visuele ondersteuning. Deze stockfoto’s zijn tijdloze afbeeldingen die ter illustratie dienen. Helaas is er in dit geval een fout opgetreden.
In de stockbeeldbanken waarmee de NOS werkt, worden tegenwoordig ook afbeeldingen gegenereerd door AI aangeboden. Deze illustraties worden vaak pas op het laatste moment toegevoegd aan de schermen in het Journaal.
Het is een eenvoudige verklaring voor deze fout: we hebben niet goed genoeg gecontroleerd, en de waarschuwing die wel degelijk bij deze afbeelding stond, is over het hoofd gezien. De ongebruikelijke uitstraling van de pinguïns op de foto heeft eveneens geen alarmbellen doen afgaan. Als het om nieuwsfoto’s zou gaan, zouden we eerder opmerkzaam zijn geweest.
Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur van NOS Nieuws, benadrukt: “Hoewel het nu om stockmateriaal gaat en het onderwerp over pinguïns gaat, is deze kwestie voor ons op de redactie een aanleiding om serieus te overwegen hoe we onze werkwijzen (verder) moeten aanpassen vanwege de opkomst van AI. Elke afbeelding, zelfs een illustratieve achtergrondfoto in het NOS Journaal, moet authentiek zijn. Het publiek moet kunnen vertrouwen op de NOS om te allen tijde de werkelijkheid te presenteren. En zelfs wanneer er een fout wordt gemaakt, moeten we transparant zijn over onze vergissingen.”
