AP: Aan de slag met AI-geletterdheid

De samenleving wordt steeds meer geconfronteerd met de invloed van algoritmes en AI. AI-geletterdheid is essentieel voor het versterken van maatschappelijke weerbaarheid in de omgang met algoritmes en AI. 

 

Ontwikkelaars van AI-systemen en organisaties die gebruikmaken van AI-systemen moeten vanaf 2 februari 2025 zorgen dat hun werknemers ‘AI-geletterd’ zijn. Dat betekent dat mensen die binnen of namens de organisatie AI-systemen gebruiken, voldoende kennis, vaardigheden en begrip moeten hebben om AI op een verantwoorde manier in te zetten. Zowel op technisch als op praktisch, sociaal en ethisch gebied. Dat staat in de AI-verordening.

Als coördinerend AI- en algoritmetoezichthouder helpt de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) organisaties met dit document op weg.

Belang van AI-geletterdheid

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) benadrukt dat AI-geletterdheid strategisch en langdurig moet worden aangepakt om menselijke regie over AI-systemen te waarborgen. AI-geletterdheid omvat kennis over de werking, risico’s en kansen van AI, maar niet iedereen hoeft hetzelfde kennisniveau te hebben. Beleidsmakers en toezichthouders moeten een hoog kennisniveau hebben, terwijl burgers en consumenten basiskennis nodig hebben, vooral bij AI-gestuurde besluitvorming.

Vanaf 2 februari 2025 moeten aanbieders en verantwoordelijken van AI-systemen zorgen voor voldoende AI-geletterdheid binnen hun organisatie. Dit helpt bij verantwoord gebruik van AI en risicobeheersing.

Waarom AI-geletterdheid essentieel is

AI beïnvloedt diverse aspecten van de samenleving, waaronder werk, onderwijs en consumentengedrag. AI-geletterdheid:

  • Versterkt maatschappelijke weerbaarheid tegen algoritmes en AI.
  • Stelt burgers in staat kritisch en met vertrouwen AI-toepassingen te beoordelen.
  • Ondersteunt organisaties bij de verantwoorde inzet van AI.
  • Helpt beleidsmakers en politici bij het maken van strategische beslissingen.

Een structurele en contextafhankelijke aanpak is vereist. Organisaties die AI ontwikkelen en inzetten, dragen hier een centrale verantwoordelijkheid.

Maatregelen voor AI-geletterdheid binnen organisaties

Er bestaat geen standaardset aan maatregelen; deze moeten worden afgestemd op de context waarin AI-systemen worden ingezet. Naast technische kennis zijn sociale, ethische en praktische aspecten belangrijk. Organisaties moeten medewerkers trainen in:

  • Het interpreteren van AI-output.
  • De impact van AI-beslissingen op individuen en de maatschappij.

Factoren die meespelen:

  • Risico’s van AI-systemen: Hoe groter het risico, hoe hoger het kennisniveau dat nodig is.
  • Betrokken personen: De rol van een medewerker bepaalt welke kennis vereist is.
  • Context van gebruik: AI-geletterdheidseisen verschillen per organisatie en afdeling.
  • Beschikbare middelen: Grotere organisaties hebben doorgaans meer middelen dan kleinere.

Meerjarig actieplan voor AI-geletterdheid

Een gestructureerd actieplan helpt organisaties naar een volwassen niveau van AI-geletterdheid toe te werken. Dit plan omvat vier stappen:

  1. Identificeren
    • Inventariseer alle AI-systemen binnen de organisatie.
    • Breng risico’s, kansen en bestaande beleidsmaatregelen in kaart.
    • Voer een nulmeting uit om kennisniveaus vast te stellen.
  2. Doel bepalen
    • Prioriteer AI-risico’s en bepaal welke medewerkers welke kennis nodig hebben.
    • Stel concrete en meetbare doelen op basis van de context en risico’s.
  3. Uitvoeren
    • Implementeer trainingen en bewustwordingscampagnes.
    • Neem AI-geletterdheid op in governance en beleidsdocumenten.
    • Wijs specifieke medewerkers aan voor toezicht (bijv. een AI-officer).
  4. Evalueren
    • Analyseer periodiek de effectiviteit van de maatregelen.
    • Pas strategieën aan op basis van evaluaties en nieuwe AI-ontwikkelingen.
    • Gebruik enquêtes en audits om voortgang te meten.

AI-geletterdheid is een continu proces, aangezien AI-systemen zich voortdurend ontwikkelen. Daarom moeten organisaties flexibel blijven en hun strategieën aanpassen aan nieuwe risico’s en kansen.

De rol van toezichthouders

De AP ziet AI-geletterdheid als een preventieve maatregel om te voldoen aan wet- en regelgeving, zoals de AI-verordening. Als toezichthouder stimuleert de AP organisaties om zich proactief in te zetten voor AI-geletterdheid door middel van:

  • Bewustwordingscampagnes.
  • Het delen van good practices.
  • Organiseren van bijeenkomsten over AI-geletterdheid.

Conclusie

AI-geletterdheid is cruciaal voor het verantwoord inzetten van AI binnen de samenleving en organisaties. Met de invoering van de AI-verordening in 2025 wordt het een wettelijke verplichting voor AI-aanbieders en gebruiksverantwoordelijken om AI-geletterdheid te waarborgen. Een meerjarig actieplan, met identificatie, doelbepaling, uitvoering en evaluatie, helpt organisaties om een duurzaam AI-geletterdheidsbeleid te ontwikkelen en implementeren.

Bent jij of u al AI-geletterd?

AI-geletterdheid verwijst naar het vermogen om kunstmatige intelligentie (AI) te begrijpen, ermee om te gaan en kritisch te evalueren. Het betekent dat iemand de basisprincipes van AI begrijpt, zoals hoe AI werkt, wat de mogelijkheden en beperkingen zijn, en hoe AI systemen beslissingen nemen. Doe je iets met AI dan moet je AI-gelettterd zij. 

Mensen die AI-geletterd zijn, kunnen bijvoorbeeld:

  • Herkennen hoe AI in alledaagse technologie wordt toegepast (zoals in zoekmachines, spraakassistenten, aanbevelingssystemen).
  • Kritische vragen stellen over de ethiek en bias in AI-modellen.
  • Effectief samenwerken met AI-systemen of gebruikmaken van AI-tools.
  • Bewust zijn van de impact van AI op werk, onderwijs en de samenleving als geheel.

Het ontwikkelen van AI-geletterdheid is steeds belangrijker in een wereld waar technologie een centrale rol speelt. Het helpt mensen om technologie niet alleen te gebruiken, maar ook te begrijpen en er op een verantwoorde manier mee om te gaan.

 

 

Lees verder

Wat als Meta miljoenen AI-bots lanceert die lijken op echte profielen?

Het jaar 2025 wordt een spannend jaar voor sociale media en AI. Meta is namelijk van plan om in het komende jaar nóg meer AI naar je feeds te brengen. Dat meldt SocialMediaToday begin 2025.

 

Naast het integreren van AI-chatbots in vrijwel elk aspect van hun platforms, is Meta’s volgende stap om miljoenen generatieve AI-personages te introduceren die zich voordoen als echte gebruikers op Facebook en Instagram.

Volgens Hayes, VP Product voor Generatieve AI bij Meta, zullen er binnenkort allerlei nieuwe AI-profielen actief worden in hun apps. Hayes vertelde aan The Financial Times:

“We verwachten dat deze AIs na verloop van tijd op onze platforms aanwezig zullen zijn, op een vergelijkbare manier als accounts. Ze zullen bios en profielfoto’s hebben en in staat zijn om content te genereren en te delen, aangedreven door AI.”

 

Lees verder

Vijf AI-trends voor 2025: ‘AI steeds specialistischer en duurzamer’

Een toonaangevende speler in data en AI, richt zich op de toekomst en voorziet belangrijke zakelijke en technologische trends voor 2025. De verwachting is dat AI net zo centraal blijft als nu, maar dat er nieuwe thema’s zoals duurzaamheid, efficiëntere generatieve AI-modellen, gespecialiseerde modelontwikkeling, uitdagingen in regelgeving en een veranderend AI-landschap op de voorgrond treden.

 

Lees verder

[Onderzoek] Nederlandse marketeers lopen voorop met gebruik data en AI

Uit een nieuw gezamenlijk onderzoek van HubSpot en LinkedIn blijkt dat marketeers in Nederland en België hun Europese collega’s voorbijstreven in het toepassen van data en kunstmatige intelligentie (AI). Voor het rapport, ‘The Intersection of Marketing, Data and AI’, werden meer dan 2.300 marketeers uit heel Europa ondervraagd, waarvan 208 afkomstig uit Nederland en België.

 

Lees verder

Hoofdstuk 4: AI laat de ‘gemiddelde’ Nederlandse CEO zien

Nederlanders in de top van het bedrijfsleven: ze hebben vaak bedrijfseconomie gestudeerd en eerder in hun carrière werkervaring opgedaan bij een bank. Mannen heten vaak Peter en zijn gemiddeld 59 jaar oud, terwijl vrouwen meestal de naam Marieke hebben en over het algemeen een stuk jonger zijn. Dit en meer blijkt uit onderzoek van carrièreplatform CVster.nl, dat de openbare cv’s van Nederlandse bestuurders en commissarissen bij beursgenoteerde bedrijven in kaart bracht.

 

Lees verder