De generatieve kunstmatige intelligentie (GAI) is een technologie die veel discussie oproept nu het zeer succesvol aan het worden is. Systemen zoals ChatGPT en Bard hebben de weg geopend naar computers die diverse taken kunnen uitvoeren, maar de reikwijdte van kunstmatige intelligentie (AI) blijft onduidelijk. Sommige experts vrezen dat krachtige computers een bedreiging vormen voor het voortbestaan van de mens, terwijl anderen dit als overdreven beschouwen en wijzen op kortetermijnrisico’s zoals vooroordelen en onjuiste output. Het Rathenau instituut deed onderzoek.

Deze scan biedt een overzicht van wat GAI is, wat het momenteel kan en wat in de toekomst mogelijk is. Het richt zich op de kansen, risico’s en beleidsopties die met GAI samenhangen. De scan is ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, gebaseerd op kortlopend onderzoek met literatuurstudie, werksessies en interviews, en is bedoeld voor beleidsmakers en politici. Het onderzoekt kent deze onderdelen:

1. 1. Wat is generatieve AI?  
   2. Wat wordt ervan verwacht?  
   3. Welke publieke waarden staan op het spel?  
   4. Welke beleidskeuzes liggen voor? 

Waarom een Rathenau Scan over generatieve AI?

De naam generatieve AI (GAI) verwijst naar AI-systemen die geautomatiseerd content kunnen creëren op verzoek van een gebruiker. Zo kunnen systemen een samenvatting maken of een foto in de stijl van een bepaalde schilder genereren. Sinds de lancering van ChatGPT in november 2022 experimenteren miljoenen gebruikers wereldwijd met deze technologie. De scan biedt een overzicht van de kansen, risico’s en beleidsopties verbonden aan GAI.

Is generatieve AI nieuw?

Generatieve AI bouwt voort op bestaande AI-technieken en vormt een subgroep van lerende AI-systemen. Generatieve AI-systemen hebben echter enkele onderscheidende eigenschappen, waaronder hun vermogen om goed met taal om te gaan, verschillende modaliteiten te verwerken (beeld, geluid, video, spraak), en een algemene training te krijgen voor diverse toepassingen. Dit in tegenstelling tot veel andere AI-systemen die zijn beperkt tot één specifieke taak.

Wat kun je met generatieve AI?

De scan onderscheidt vier rollen die GAI-systemen kunnen vervullen: als leerinstrument, productietool, complexe probleemoplosser en bij het creëren van een ervaring. Ondanks de vele mogelijkheden hebben generatieve AI-systemen beperkingen, zoals het berekenen van het meest waarschijnlijke antwoord, wat kan leiden tot onjuiste antwoorden of discriminerende content. De complexiteit van de onderliggende algoritmes maakt de technologie nog niet geschikt voor belangrijke processen zoals medische diagnoses.

Wat staat er bij de opkomst van GAI op het spel? Generatieve AI brengt risico’s met zich mee die publieke waarden kunnen aantasten.